W miejscu dawnej świątyni i cmentarza ormiańskiego przy ul. Łukasińskiego, powstaje pomnik upamiętniający pobyt Ormian w Zamościu. To inicjatywa J.E. Edgara Chazaryana Ambasadora Republiki Armenii w Rzeczypospolitej Polskiej.
Do udziału w uroczystości, która odbędzie się 16 września 2018 r. o godz. 12:00 przy ul. Łukasińskiego, zaproszono m.in. duchowieństwo, parlamentarzystów, przedstawicieli władz, a także historyków i pracowników muzeów. Ranga wydarzenia jest ogromna. Nie tylko ze względu na znakomitych gości, którzy pojawią się w Zamościu, ale głównie ze względu na wymiar historyczny i religijny.
Sam pomnik łączy w sobie elementy ormiańskie i zamojskie. Oprócz chaczkaru (ormiańskiego krzyża wykonanego w tufie wulkanicznym pochodzącym z Armenii), umieszczono w nim wizerunek św. Tomasza Apostoła i bryłę nieistniejącego już kościoła ormiańskiego.
Na wydarzenie składać się będzą:
Powitanie gości przez Prezydenta Miasta Zamość, przemówienie Ambasadora Armenii w Polsce, odsłonięcie i poświęcenie pomnika oraz wystąpienia okolicznościowe.
Liturgia Ormiańska Dnia Świętego Krzyża godz.12:30, Kościół Rektoralny pw. Św.Katarzyny
Uroczystość wpisuje się w 100-lecie odzyskania Niepodległości przez Polskę i 100-lecie Niepodległości pierwszej Republiki Armenii.
Wydarzeniami towarzyszącymi będzie:
Wykład dr. Piotra Kondraciuka „Ormianie w Zamościu” godz.15:00, Muzeum Zamojskie
Koncert Zespołu „Miqayel Voskanyan & Friends” godz.16:00, Rynek Wielki
Ormianie byli jednymi z pierwszych obcokrajowców, którzy osiedlili się w Zamościu. Na mocy przywileju uzyskanego 30 IV 1585 w Bełzie, wolno im było m.in. trudnić się handlem, posiadać kościół i odprawiać w nim nabożeństwa we własnym obrządku, a także utworzyć autonomiczną gminę z sądem. W 1738 roku rozpoczęła się likwidacja gminy ormiańskiej w Zamościu. Kościół ormiański funkcjonował do 1786 roku.
Materialnym śladem pobytu Ormian w Zamościu są najpiękniejsze i najbardziej charakterystyczne kamienice ormiańskie, będące siedzibą Muzeum Zamojskiego. Na uwagę zasługują przede wszystkim ze względu na bogaty, oryginalny wystrój wnętrz i dekoracje elewacji. Ekspozycja muzealna w dużej części poświęcona jest wątkom ormiańskim w Zamościu i w Rzeczypospolitej.
