Praca, obroniona pod kierunkiem dr hab. Małgorzaty Melchior w Instytucie Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego, podejmuje tematykę tożsamości narodowej i etnicznej żyjących współcześnie w Polsce potomków polskich Ormian.
Badaczka przeprowadziła wywiady z
przedstawicielami dwóch skrajnych pokoleń – generacji urodzonej przed II wojną
światową, jeszcze na południowo-wschodnich Kresach Polski oraz pokolenia ich
„wnuków”, dzisiejszych dwudziestoparolatków, wychowanych już w Polsce
demokratycznej. Celem pracy było zorientowanie się, na ile owe osoby czują się
jeszcze związane ze swoją grupą pochodzenia, ile „ormiańskości” w nich jeszcze
pozostało i w jaki sposób się ona w ich życiu przejawia, a także, jakie różnice
występują między tymi dwoma pokoleniami urodzonymi w zupełnie innej
rzeczywistości społecznej, politycznej, kulturowej.
Wnioski z badań wskazują, iż ormiańskie korzenie są postrzegane jako bardzo
pozytywny rys tożsamości Polaków pochodzenia ormiańskiego, przez oba pokolenia.
Są powodem do dumy, gdyż wskazują na tradycje ziemiańskie, kresowe,
patriotyczne z jednej strony, a z drugiej sięgają w głąb aż do mitu starożytnej
Armenii, pierwszego kraju chrześcijańskiego. Żywa jest pamięć o owych
korzeniach, z pokolenia na pokolenie przekazywane są opowieści o genealogii
rodziny, cały czas kultywowane (przede wszystkim jednak w starszym pokoleniu)
pewne świąteczne tradycje, jak pieczenie na Wielkanoc przekładańca czy
gotowanie gandżaburu. Ormiańskość nie daje o sobie zapomnieć także poprzez
specyficzne cechy wyglądu fizycznego występujące u niektórych osób, które
wskazują na egzotyczne pochodzenie, przypomina o nim w wielu przypadkach
również nietypowe nazwisko czy obrządek ormiańsko-katolicki wpisany w
metryce.
Pochodzenie ormiańskie wpływa na pewne
zainteresowania, aktywności życiowe – odbywanie wycieczek na Kresy, do „małych
ojczyzn” swoich przodków, a nawet do samej Armenii, sięganie po publikacje o
tematyce armenistycznej, udzielanie się od czasu do czasu w ormiańskich stowarzyszeniach
i inicjatywach, nawet – naukę języka ormiańskiego.
Ormiańskość wzbogaca tożsamość współczesnych potomków polskich Ormian, dopełnia
i wzmacnia ich polską świadomość narodową, i w żadnym wypadku się z nią nie
kłóci. Jak powiedziała jedna z badanych osób „…ostatnio była taka akcja...Takie
billboardy (…) i na każdym zdjęciu był ktoś innego pochodzenia i było właśnie
[takie hasło – przyp. ZP] Jesteśmy Ormianami, jesteśmy Polakami, to
była właśnie taka akcja pokazująca, że to się wcale nie wyklucza i nie trzeba z
niczego zrezygnować..."